เนื้องอกในมดลูก โรคฮิตของสาววัยทำงาน

เนื้องอกในมดลูกถือว่าเป็นเนื้องอกที่พบได้เยอะที่สุดในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ ขนาดของเนื้องอกก็มีหลากหลายในแต่ละราย ตั้งแต่เล็ก ๆ ระดับมิลลิเมตร ไปจนถึงเป็นสิบ ๆ เซนติเมตร เท่ากับลูกมะพร้าว หรือลูกแตงโม แล้วแต่สรีระของแต่ละบุคคล ส่วนใหญ่ประมาณ 99% เป็นเนื้องอกที่เป็นเนื้อดี ไม่ใช่โรคมะเร็ง แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นส่วนใหญ่เราจะอัลตราซาวนด์ตรวจเจอว่าเป็นเนื้องอกมดลูก ที่มีโอกาสกลายมาเป็นมะเร็ง แต่ว่าไม่เยอะประมาณ 1 ใน 10,000 หรือ 1 ใน 100,000

วัยที่พบ
ส่วนใหญ่ที่เจอคืออายุประมาณ 25 ปีขึ้นไป วัยเจริญพันธุ์พอดี คือ 25-30 ปี และประมาณสัก 30-40 ปี ก็พบเยอะ พอ 40 ปีขึ้นไป โดยแนวโน้มหลังหมดประจำเดือนหรือว่าวัยทองไปแล้ว ตัวก้อนมักจะเล็กลงเอง และโดยธรรมชาติอายุเยอะขึ้นก็จะเป็นน้อยลง

สาเหตุที่ทำให้เกิดเนื้องอกในมดลูก
ปัจจัยส่วนหนึ่งเป็นเรื่องกรรมพันธุ์ ไม่ได้เกี่ยวข้องกับการติดเชื้อโรคใด ๆ และเกี่ยวกับเรื่องการทำงานของฮอร์โมนเพศหญิง อย่างที่ทราบกันคือ ตัวเนื้องอกนี้มักจะเจอในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์คือ มีประจำเดือนไปสัก 3 ปี 5 ปี 10 ปี แล้วเริ่มตรวจเจอว่ามีเนื้องอกมดลูก จริง ๆ มันก็คือเหมือนเซลล์กล้ามเนื้อมดลูกของเรา เซลล์มดลูกเราปกติที่มีการตอบสนองต่อฮอร์โมน แล้วก็เจริญเติบโตผิดปกติกลายเป็นเนื้องอก

อาการ
1. คลำได้ก้อนที่ท้องน้อย ส่วนมากจะเป็นเนื้องอกมดลูก สังเกตดูจากคนท้อง กว่าจะเห็นว่าตั้งครรภ์ก็ประมาณ 4-5 เดือนไปแล้ว เช่นเดียวกัน เนื้องอกมดลูกนี้ก็ต้องทำให้มดลูกมีขนาดโตเท่ากับคนท้อง 4-5 เดือนแล้ว ซึ่งประมาณสัก 15 เซนติเมตรขึ้นไปถึงจะคลำเองได้จากหน้าท้อง
2. มีประจำเดือนออกเยอะ เป็นอาการที่พบบ่อย เพราะตัวเนื้องอกไปเบียดโพรงมดลูก ทำให้ประจำเดือนออกเยอะ เป็นลิ่มเลือดเป็นก้อนเลือด
3. เกี่ยวข้องกับการมีบุตรยาก จะตรวจพบเมื่อคนไข้ไปตรวจกับหมอผู้เชี่ยวชาญด้านมีบุตรยาก พออัลตราซาวนด์ถึงจะเจอ อันนี้มักจะเป็นลักษณะก้อนเล็ก ๆ ไม่บ่งอาการอะไร บางทีอาจจะมีก้อนแค่ 1-2 เซนติเมตรอยู่ในโพรงมดลูก ไปขวางการฝังตัวของทารกทำให้มีบุตรยาก

อาการที่รุนแรง
บางคนมีเลือดออกเยอะ ก็มีอาการโลหิตจางได้ หรือบางคนที่ลักษณะก้อนยื่นออกไปข้างนอก ไม่ได้ยื่นเข้าไปในโพรงมดลูก ก็จะทำให้ไม่มีประจำเดือนออกเยอะ แต่มันจะยื่นเข้าไปในอุ้งเชิงกรานหรือว่าในท้องน้อยของเรา ไปกดเบียดลำไส้ กระเพาะปัสสาวะ ทำให้คนไข้ปัสสาวะบ่อย คนไข้อาจจะเข้าห้องน้ำทุกชั่วโมง นอนหลับไปแล้วก็ต้องตื่นมาเข้าห้องน้ำทุก 2-3 ชั่วโมง นอนไม่เต็มอิ่ม จนส่งผลถึงคุณภาพชีวิต

แนวทางการรักษา
1. กรณีที่พบก้อนเนื้อขนาด 0.5-2 เซนติเมตร ไม่มีอาการ รักษาโดยการเฝ้าสังเกตอาการและนัดตรวจติดตาม อัลตราซาวนด์ทุก 6 เดือนหรือทุก 1 ปี
2. การใช้ยาในการรักษา โดยเป็นยาคุมกำเนิดเพื่อลดอาการ
3. การใช้ยาอีกประเภทที่เพิ่งออกมาใหม่คือ เป็นยาที่ผ่าน อย. และองค์การอาหารและยาของประเทศสหรัฐอเมริกา หรือ USFDA ให้การรับรองแล้วว่าสามารถกินเพื่อรักษาอาการของเนื้องอกในมดลูกได้
4. ถ้ากินยาแล้วไม่ได้ผล หรือว่าอาการยังเป็นเยอะอยู่ ผู้ป่วยต้องรับการผ่าตัด มี 2 แบบ คือ แบบเก็บมดลูกไว้ เอาเฉพาะเนื้องอกออก กับแบบผ่าตัดเอามดลูกออก

การป้องกันไม่ให้เกิดโรคเนื้องอกในมดลูก
หากตรวจเจอแต่เนิ่น ๆ จะรักษาง่ายกว่า วิธีป้องกันยังไม่มีวิธีที่ชัดเจน แต่มีรายงานว่าคนไข้ที่มีลูกแล้วจะทำให้พบอุบัติการณ์การเกิดเนื้องอกในมดลูกน้อยกว่าผู้หญิงที่ยังไม่เคยมีลูก

คำแนะนำ
หญิงไทยควรเข้าตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกร่วมกับการตรวจภายใน สำหรับคนที่ยังไม่เคยมีเพศสัมพันธ์สามารถหลีกเลี่ยงไม่ตรวจภายในได้ด้วยการตรวจอัลตราซาวนด์ทางหน้าท้อง จะสามารถเห็นเนื้องอก 2-3 เซนติเมตรได้

ที่มา : ภาควิชาสูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
https://bit.ly/3yXx03P