ตัวไรขนตา

ขนตาแต่ละเส้นอาจมีตัวไรได้ถึง 25 ตัว สามารถเคลื่อนไหวได้ 8-16 มิลลิเมตรต่อชั่วโมง จะขยับตัวในที่มืด ถ้าเจอแสงมันจะมุดเข้าไปลึกลงในรูขน ดังนั้น เวลาตรวจอาจมีแสงสว่างจาก slit lamp มันจะมุดเข้าไปในรูขน ต้องถอนขนตาถึงตรวจพบตัวไร ทั้งตัวอ่อนและตัวแก่ ตัวไรจะกิน cell ผิว (epithelial cell) ทำให้รอบ ๆ ขนตามีสาร keratin และไขมัน ลักษณะเหมือนปลอกหุ้มรูขุมขน

ตัว Demodex ที่พบบริเวณขนตา คือ Demodex folliculorum ที่รูขุมขนและ D.brevis พบที่ต่อม Zeis, Moll มีขนาด 0.4 มม. สำหรับ D folliculorum และขนาด 0.15 มม. ใน D brevis มีผู้ศึกษาพบว่า D folliculorum พบในโคนขนตาได้ 95% และมีคนรายงานว่าในคนอายุ 61 ปี พบไรตัวนี้ถึง 84% ถ้าตรวจในคนอายุ 70 ปี อาจพบไรตัวนี้ได้ 100% การพบไรตัวนี้จากรูขุมขนตามิได้หมายความว่ามันก่อให้เกิดโรคเสมอไป หากมีอาการร่วมกับตรวจพบตัวไร อาจเกิดความไม่สมดุลของร่างกายเรากับจำนวนตัวไร ก่อให้เกิดโรค จึงควรจะขจัดตัวไรให้อาการของโรคลดลง

อาการที่เกิดจากตัว Demodex

• เปลือกตาหนา มีขุย ๆ (scaling)
• ขนตาร่วง เพียงใช้ประคีบจับขนตาก็หลุดแล้วเยื่อบุตาอักเสบ แสบตา ตาแห้ง
• มีอาการของ MGD (meibomian gland dysfunction) บางคนตาพร่ามัวลงจากมีการอักเสบของผิวกระจกตา

อาการแสดงที่ตรวจพบ Dry eye

• มีหลอดเลือดบริเวณผิวตา
• อาจมีลักษณะของการอักเสบของผิวตา (marginal corneal infiltrate)
• มีฝ้าขาวที่ผิวกระจกตา (superficial corneal opacity)
• บางรายพบเป็น nodular corneal scar
• มีลักษณะของ MGD recurrent chalazion

การรักษา

โดยทั่วไป หากมีอาการถึงจะให้การรักษาและพยายามขจัดตัวไรให้เหลือน้อยลง เชื่อว่าส่วนใหญ่ไม่สามารถขจัดมันหมดได้ การรักษาเน้นไปที่สุขอนามัยของเปลือกตา (lid hygiene) ด้วยการเช็ดทำความสะอาดด้วยน้ำอุ่นและแชมพูสำหรับเด็กผสมน้ำเท่าตัว สำหรับยาหรือสารที่ขจัดไรนี้โดยตรงอาจใช้ - 3% tea tree oil หรือ 5-10% tea tree ointment - mercury oxide ointment - ivermectin 1% cream - terpinen-4-ol (cliradex) - อาจใช้ยา antibiotic eye ointment ป้ายหนังตาหลังทำความสะอาด

ที่มา : บทความโดย ศ.พญ. สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต จักษุแพทย์ รพ. ตา หู คอ จมูก
https://bit.ly/3mHlTVy