เมื่อลูกมีปัญหาเพราะการเลี้ยงดู

เด็กที่มีปัญหาด้านพฤติกรรม มักมีปัญหาเนื่องมาตั้งแต่ยังเล็ก สะสมทีละน้อยๆ แล้วค่อยขยายมากขึ้นเรื่อยๆ เช่น พฤติกรรมก้าวร้าว เกเร ละเมิดสิทธิผู้อื่น ละเมิดกฎเกณฑ์ โดยความรุนแรงจะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ เมื่อพ่อแม่ดูแลไม่ถูกต้อง ทำให้เด็กเกิดความรู้สึกไม่ดีต่อตนเอง เก็บกด และโกรธแค้นต่อสิ่งแวดล้อม สะสมต่อเนื่องกันมานาน บางครั้งอาจจะแสดงออกเป็นอาการต่างๆ เป็นพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม และจะเห็นเป็นพฤติกรรมรุนแรงมากตอนวัยรุ่น

ปัญหาส่วนใหญ่มักเกิดจากรากฐานการเลี้ยงดูที่ไม่เหมาะสมมาตั้งแต่เด็ก โดยอาจเกิดจากสาเหตุต่อไปนี้

1. ตอนเด็กเลี้ยงดีแล้ว ความจริงเลี้ยงไม่ดี แต่ตอนเด็กไม่มีปัญหา เช่น พ่อแม่ที่เข้มงวดเกินไป ก้าวร้าวรุนแรงมาก เด็กมักจะกลัวและยอม แต่สะสมความโกรธและความก้าวร้าวไว้ในใจ เมื่อถึงวัยรุ่น ซึ่งเขาจะเป็นตัวของตัวเองอย่างมาก เริ่มเรียนรู้จากภายนอกว่า สิ่งที่เขาโดนกระทำจากพ่อแม่นั้นไม่ถูกต้อง ไม่ยุติธรรม เขาจะแสดงออกโดยการตอบโต้ทั้งทางเงียบและทางรุนแรง
2. การตอบโต้ทางเงียบ เช่น กลายเป็นโรคประสาทบางประเภท โรคย้ำคิดย้ำทำ โรคเครียด ดื้อเงียบ ไม่ยอมทำตามคำสั่งพ่อแม่

3. การตอบโต้ทางรุนแรง เช่น การแสดงออกที่ก้าวร้าว รุนแรง ทั้งทางร่างกาย วาจา และการกระทำที่ทำให้เกิดความเสียหายต่างๆ

4. พ่อแม่เลี้ยงดีแล้ว แต่เมื่อโตขึ้นเกิดการเจ็บป่วยเป็นโรคทางจิตเวชภายหลัง เช่น โรคจิตเภท โรคซึมเศร้า โรคเหล่านี้เกิดจากปัจจัยร่างกายภายใน ไม่ว่าจะเลี้ยงดูมาดีแค่ไหนก็อาจเกิดโรคนี้ได้

5. เด็กถูกเลี้ยงดูมาดีจริง แต่มีปัญหาทางสังคมเกิดขึ้นรุนแรงในภายหลัง ทำให้เด็กเกิดอาการทางจิตใจอารมณ์ขึ้นมา เช่น เด็กที่เผชิญกับความเครียดรุนแรง หรือครอบครัวเกิดปัญหามากๆ ถึงแม้ว่าพ่อแม่จะไม่สามารถแก้ไขที่เหตุได้ แต่การเตรียมตัวเขามาให้ดีตั้งแต่เกิด จะช่วยลดความรุนแรงและช่วยให้การช่วยเหลือทำได้ง่าย

6. พ่อแม่ไม่เข้าใจการเปลี่ยนแปลงตามปกติของวัยรุ่น คิดว่าลูกผิดปกติ เช่น เด็กอยากเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น เด็กอยากเป็นอิสระ สนใจแฟชั่น กีฬา ดารา นักร้อง ฯลฯ เด็กเริ่มมีอารมณ์หงุดหงิดฉุนเฉียวง่าย เด็กเริ่มเถียง พูดไม่ไพเราะ ฯลฯ พ่อแม่ต้องพยายามทำความเข้าใจและหาทางตอบโต้พฤติกรรมต่างๆ อย่างเหมาะสม เด็กวัยรุ่นก็จะผ่านวิกฤตการณ์ช่วงนี้ไปได้ดี

อย่างไรก็ตาม สิ่งที่เราจะช่วยลูกหลานของเราได้ คือการสอนให้เข้ารู้จักปรับตัวกับสิ่งเหล่านี้ รู้จักยับยั้งใจตัวเอง รู้จักหลีกเลี่ยงสิ่งไม่ดี และรู้หลบหลีกเอาตัวรอดจากภัยให้ได้

ที่มา: สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์
https://bit.ly/3M5mrzc