ประสบการณ์ด้านจิตใจของพ่อแม่เลี้ยงเดี่ยว

จากการงานวิจัยของ นางสาวสุชาดา สร้อยสน, 2553 ได้มีการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกพ่อแม่เลี้ยงเดี่ยวที่เลี้ยงดูบุตรตามลำพัง อันมีสาเหตุมาจากการหย่าร้างหรือคู่ครองเสียชีวิต ในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล จำนวน 10 ราย

จากข้อมูลพบว่า ในระยะแรกหลังการสูญเสียคู่ครองไป พ่อแม่เลี้ยงเดี่ยวต้องเผชิญกับปัญหาที่ผ่านเข้ามาในชีวิตหลายๆ ด้าน โดยเรื่องราวหรือเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างไม่คาดคิดนั้นส่งผลกระทบต่ออารมณ์และความรู้สึกอย่างมาก

สามารถสรุปได้เป็น 3 ประเด็นหลักต่อไปนี้

1. ความทุกข์ใจจากการสูญเสียคู่ครอง

• การทำใจยอมรับไม่ได้
• ความผิดหวัง/เสียใจ
• ความน้อยใจในโชคชะตา
• ความกังวลใจเกี่ยวกับอนาคต

2. การดูแลจิตใจให้คลายความทุกข์ใจ

• การหาสิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจ
• ธรรมะเป็นที่พึ่งทางใจ
• ข้อความ/คติเตือนใจ
• การฝึกจิตใจให้สงบ
• การนั่งสมาธิ
• การปล่อยวาง
• การมุ่งความสนใจไปที่งาน/กิจกรรม
• การทำงานเพิ่ม
• การทำกิจกรรมที่ชอบ
• การทำกิจกรรมร่วมกับบุตร
• การแสวงหา/ได้รับความช่วยเหลือด้านจิตใจ
• เพื่อน
• ครอบครัว
• นักจิตวิทยา
• ชมรม/เครือข่าย

3. ความงอกงามหลังผ่านพ้นวิกฤตการณ์ครอบครัว

• การใช้ชีวิตอยู่กับความจริง
• การยอมรับความจริง
• การอยู่กับปัจจุบัน
• การเปลี่ยนความคิดและมุมมองไป
• การมองตนในทางบวก
• ความเข้มแข็ง อดทน
• ความภาคภูมิใจในตนเอง
• ความมั่นใจในความสามารถของตน
• การมองสถานการณ์ในทางบวก
• การมองวิกฤตเป็นโอกาส
• การมองเห็นทางออกของปัญหา

พ่อแม่เลี้ยงเดี่ยวต้องปรับเปลี่ยนวิถีการดำรงชีวิตในทุกด้าน ทั้งการเลี้ยงดูบุตรตามลำพัง การทำงานบ้าน การทำงานเลี้ยงชีพ และการบริหารจัดการด้านเศรษฐกิจของครอบครัวให้เพียงพอ ซึ่งล้วนเป็นสิ่งที่ก่อให้เกิดความเครียด ด้วยเหตุนี้ การดูแลตนเองของพ่อแม่เลี้ยงเดี่ยวจึงเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะในด้านจิตใจที่จะต้องให้มีความเข็มแข็งมั่นคงเพื่อเผชิญกับปัญหาต่างๆ

เมื่อพ่อแม่เลี้ยงเดี่ยวสามารถเยียวยารักษาจิตใจของตนจนนำพาครอบครัวก้าวพ้นวิกฤตมาได้แล้ว การเรียนรู้ผ่านประสบการณ์ตรงที่ผ่านมาเข้ามาในชีวิต ส่งผลให้พ่อแม่เลี้ยงเดี่ยวมีความงอกงามเกิดขึ้นภายในใจ คือมีความคิดและมุมมองที่เปลี่ยนไปในทางที่ดีขึ้น สามารถยอมรับการเปลี่ยนแปลงในชีวิตและใช้ชีวิตอยู่กับความจริงในปัจจุบันได้

ผลการศึกษาวิจัยนี้ทำให้เกิดความเข้าใจประสบการณ์ด้านจิตใจของพ่อแม่เลี้ยงเดี่ยว เพื่อใช้เป็นแนวทางสำหรับนักจิตวิทยาการปรึกษา ในการช่วยเหลือฟื้นฟูด้านจิตใจแก่พ่อแม่เลี้ยงเดี่ยวต่อไป

ที่มา: วิทยานิพนธ์ (ศศ.ม.) สาขาวิชาจิตวิทยาการปรึกษา คณะจิตวิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
https://www.psy.chula.ac.th/th/feature-articles/single-parents-in-child-rearing